Profiler, a dokładnie profiler kryminalny to zawód, który polega na tworzeniu profilu sprawcy przestępstwa. Jest to więc praca, która wymaga odpowiednich predyspozycji, przygotowania zarówno w kwestii kompetencji zawodowych, jak i psychicznych.
Profiler historia zawodu
Zanim przejdziemy do tego, czym zajmuje się profiler kryminalny obecnie – sprawdźmy kroniki historyczne i omówmy genezę zawodu. Z pewnością każdy słyszał o seryjnym zabójcy z Londynu, który znany jest jako Kuba Rozpruwacz. To właśnie jego portret psychologiczny był pierwszym portretem kryminalnym, stworzonym przez dr Thomasa Bonda. Profesjonalny profilowanie sprawców przestępstw kryminalnych datuję się na lata 50-te i 60-te XX wieku, podczas aktywności takich sprawców jak Dusiciel z Bostonu czy Szalony Bombiarz. Amerykański psychiatra James Brussel, uważany jest za prekursora profilowania. Dzięki jego pracy w ciągu pół roku udało się ująć Szalonego Bombiarza. W Polsce zawód profilera kryminalnego zaczął się od lat 90-tych XX wieku. Dzięki stworzonym profilom przez psychologów, udało się złapać wielu przestępców – obecnie jest to podstawowy element każdego śledztwa. Profilerzy wzywani są na miejsce zbrodni w dniu, w którym odkryto przestępstwo. Profiler to zatem psycholog policyjny, który tworzy psychologiczny portret sprawcy, który nie jest policji znany. Dzięki szczegółowej charakterystyce stworzonej na podstawie śladów zachowania przed, w trakcie i po zbrodni – policja może zawężać grono podejrzanych i sprawnie znaleźć przestępcę.
Profiler kryminalny charakterystyka
Na czym polega praca profilera? Przede wszystkim, jego praca zaczyna się na miejscu zbrodni – polega na obserwacji i analizie zarówno zwłok, jak i miejsca zbrodni. Dzięki temu może dowiedzieć się jak najwięcej o naturze osoby, która dopuściła się zbrodni. Dzięki tym działaniom, można wnioskować o motyw wiodący zbrodni, ale także informacje ilu było sprawców przestępstwa oraz jakie posiadali cechy. Wyróżniamy dwa rodzaje profilowania:
- retroaktywne – wnioski w oparciu o dokonane zbrodnie,
- proaktywne – wnioski o przyszłych, niepopełnionych jeszcze zbrodniach.
Co ważne, choć portret psychologiczny sprawcy jest bardzo ważnym narzędziem dla śledczych, które pomaga ująć sprawcę, jednocześnie nie stanowi materiału dowodowego w sądzie. Profiler policyjny wykonuje szereg konkretnych działań, które pozwalają na stworzenie portretu. Działania te składają się z następujących etapów:
- zebranie i analiza informacji,
- klasyfikacja przestępstwa
- rekonstrukcja przestępstwa
- charakterystyka sprawcy/sprawców
Profiler kryminalny analizuje akty sprawy, a także tworzy mentalną mapę miejsca zbrodni. Zapoznaje się również z dokumentacją fotograficzną sprawy, listą podejrzanych oraz taktykami jakie stosują śledczy. Co istotne, profiler nie zajmuje się tylko tworzeniem hipotez na temat sprawcy, ale przede wszystkim na teoriach psychologicznych wykorzystywanych w profilowaniu, jak:
- teoria osobowości
- teoria motywacyjna
- psychopatologia
- neuropsychologia
- psychologia społeczna
Jak zostać profilerem?
Profiler to zawód ściśle związany z psychologią, dlatego należy najpierw ukończyć studia na kierunku psychologii lub studiować pokrewną specjalizację. Jeszcze niedawno, przyszły profiler musiał ukończyć psychologię ze specjalizacją sądową. Obecnie jednak można rozpocząć studia na kierunku psychokryminalistyki, który łączy w sobie następujące dziedziny:
- psychologia
- kryminalistyka
- kryminologia
- prawo
- socjologia
- psychologia śledcza
- profilowanie psychologiczne
- profilowanie kryminalistyczne
- psychologia przesłuchań i zeznań.
Na opisywanym kierunku kładzie się nacisk głównie na praktykę. Studenci uczestniczą w zajęciach z metod prowadzenia przesłuchań świadków oraz podejrzanych, a także mediacji i negocjacji. Ponadto uczestniczą w symulacjach oględzin miejsca zbrodni.
Ile zarabia profiler?
Profiler kryminalny zarabia średnio miesięcznie 3320 zł brutto. Bardziej doświadczeni specjaliści mogą zarabiać nawet ponad 4000 zł brutto. Jednak najwięcej zarabiają Ci profilerzy, którzy ukończyli studia ze specjalizacji sądowej. Psychologowie biegli sądowi, którzy pełnią obowiązki profilera kryminalnego, zarabiają ponad 5 tys. zł brutto miesięczne.
Czy każdy może zostać profilerem kryminalnym? Z jednej strony każdy, kto ukończy odpowiednie studia, ale z drugi musi posiadać predyspozycje do pracy w trudnych warunkach, jakimi są miejsca zbrodni. Nie jest to więc zawód dla osób o słabych nerwach.
